Quy luật địa đới là gì? Quy luật địa đới có biểu hiện nào?

Quy luật địa đới là gì? Trái Đất là một hành tinh hình cầu, do đó, góc chiếu của tia sáng Mặt trời đến bề mặt Trái Đất thay đổi theo vĩ độ. Điều này dẫn đến sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lý và cảnh quan địa lý theo vĩ độ, được gọi là quy luật địa đới. Trong bài viết này, Thời Tiết Ngày Mai sẽ giới thiệu chi tiết hơn. 

Quy luật địa đới là gì? 

Định nghĩa quy luật địa đới là gì? 

Quy luật địa đới là sự biến đổi có thứ tự của các yếu tố địa lý và phong cảnh theo chiều dọc của trái đất (từ xích đạo đến cả hai cực).

Nguyên do hình thành quy luật địa đới là gì?

Trái Đất là một hành tinh hình cầu, do đó, góc chiếu của tia sáng Mặt trời đến bề mặt Trái Đất thay đổi theo vĩ độ. Góc chiếu càng lớn thì cường độ bức xạ Mặt trời càng mạnh và ngược lại.

Từ xích đạo về hai cực, góc chiếu của tia sáng Mặt trời giảm dần, do đó, cường độ bức xạ Mặt trời cũng giảm dần. Điều này dẫn đến sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lý và cảnh quan địa lý theo vĩ độ.

Quy luật địa đới có biểu hiện là gì? 

Vành đai nhiệt

Bảng phân bố các vành đai nhiệt trên Trái Đất

Chú thích:

• Nhiệt độ trung bình năm được tính trên cơ sở nhiệt độ trung bình tháng.
• Lượng mưa trung bình năm được tính trên cơ sở lượng mưa trung bình tháng.

Ý nghĩa của bảng phân bố các vành đai nhiệt trong quy luật địa đới là:

Bảng phân bố các vành đai nhiệt trên Trái Đất có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu các thành phần tự nhiên và cảnh quan tự nhiên trên Trái Đất. Bảng này giúp chúng ta hiểu được sự phân bố của nhiệt độ, lượng mưa, thảm thực vật, … theo vĩ độ. Từ đó, có thể giải thích được sự khác biệt giữa các vùng khí hậu trên Trái Đất.

Đai khí áp 

• Đai áp thấp xích đạo: Nằm giữa hai chí tuyến, từ 0o đến 23,5o vĩ độ Bắc và Nam. Đây là nơi có nhiệt độ cao và lượng mưa lớn, do đó, khí áp thấp.
• Hai đai áp cao cận chí tuyến: Nằm ở hai bên của đai áp thấp xích đạo, từ 23,5o đến 35o vĩ độ Bắc và Nam. Đây là nơi có nhiệt độ cao và lượng mưa thấp, do đó, khí áp cao.
• Hai đai áp thấp ôn đới: Nằm ở hai bên của hai đai áp cao cận chí tuyến, từ 35o đến 66,5o vĩ độ Bắc và Nam. Đây là nơi có nhiệt độ trung bình và lượng mưa trung bình, do đó khí áp thấp.
• Hai đai áp cao cực: Nằm ở hai cực Trái Đất, từ 66,5o đến 90o vĩ độ Bắc và Nam. Đây là nơi có nhiệt độ thấp và lượng mưa thấp, do đó, khí áp cao.

Đới gió

Các đai khí áp khác nhau trên Trái Đất tạo thành các đới gió, bao gồm:

• Gió Mậu dịch: Thổi từ hai đai áp cao cận chí tuyến về phía đai áp thấp xích đạo. Đây là loại gió thổi quanh năm, hướng gió ở bán cầu Bắc là Đông Bắc và bán cầu Nam là Tây Nam.
• Gió Tây ôn đới: Thổi từ hai đai áp cao cận chí tuyến về phía hai đai áp thấp ôn đới. Đây là loại gió thổi quanh năm, hướng gió ở cả hai bán cầu là Tây. Gió Tây ôn đới xuất hiện ở Hà Nội vào mùa đông, gây ra hiện tượng rét đậm, rét hại.
• Gió Đông cực: Thổi từ hai đai áp cao cực về phía đai áp thấp xích đạo. Đây là loại gió thổi quanh năm, hướng gió ở cả hai bán cầu là Đông.
• Gió mùa: Là gió thổi theo mùa, hướng ở hai mùa có chiều ngược lại nhau. Gió mùa thường xuất hiện ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Gió mùa mùa hè xuất hiện ở Đà Nẵng vào mùa hè, gây mưa lớn. Gió mùa mùa đông xuất hiện ở Thanh Hóa vào mùa đông, gây ra rét.
  

Đới khí hậu

Quy luật địa đới là một quy tắc của thiên nhiên. Trái đất được chia thành các đới khí hậu chính, dựa trên nhiệt độ và lượng mưa. Các đới khí hậu này là:

• Khí hậu xích đạo: Nằm giữa hai chí tuyến, từ 0o đến 23,5o vĩ độ Bắc và Nam. Khí hậu xích đạo có nhiệt độ cao và lượng mưa lớn. 
• Khí hậu cận xích đạo: Nằm ở hai bên của đai khí hậu xích đạo, từ 23,5o đến 35o vĩ độ Bắc và Nam. Khí hậu cận xích đạo có nhiệt độ cao và lượng mưa thay đổi theo mùa. 
• Khí hậu ôn đới: Nằm ở hai bên của hai đai khí hậu cận xích đạo, từ 35o đến 66,5o vĩ độ Bắc và Nam. Khí hậu ôn đới có 4 mùa rõ rệt, nhiệt độ trung bình năm từ 10oC đến 20oC. Thảm thực vật chủ yếu là rừng ôn đới, rừng lá rộng, rừng lá kim, thảo nguyên.
• Khí hậu cận cực: Nằm ở hai bên của hai đai khí hậu ôn đới, từ 66,5o đến 71,5o vĩ độ Bắc và Nam. Khí hậu cận cực có mùa hè ngắn và mùa đông dài, nhiệt độ trung bình năm từ 0oC đến 10oC. Thảm thực vật chủ yếu là rừng lá kim, đồng cỏ.
• Khí hậu hàn đới: Nằm ở hai cực Trái Đất, từ 71,5o đến 90o vĩ độ Bắc và Nam. Khí hậu hàn đới có mùa hè rất ngắn và mùa đông dài, nhiệt độ trung bình năm dưới 0oC. Thảm thực vật chủ yếu là đồng cỏ, băng tuyết.

Ngoài các đới khí hậu chính trên, Trái Đất còn có một số đới khí hậu khác như:

• Khí hậu núi cao: Là khí hậu đặc trưng của các vùng núi cao, nhiệt độ giảm dần theo độ cao.
• Khí hậu hoang mạc: Là khí hậu đặc trưng của các vùng sa mạc, nhiệt độ cao và lượng mưa thấp.
• Khí hậu hải dương: Là khí hậu đặc trưng của các vùng ven biển, nhiệt độ ôn hòa và lượng mưa trung bình.

Sự phân bố các đới khí hậu trên Trái Đất có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phân bố các thành phần tự nhiên và cảnh quan tự nhiên trên Trái Đất.

Nhóm đất và kiểu thực vật

Các nhóm đất được phân loại theo thành phần khoáng vật, độ phì nhiêu và thành phần hữu cơ. Các nhóm đất chính trên Trái Đất bao gồm: đất feralit, đất laterit, đất đỏ vàng, đất xám, đất nâu, đất đen, đất mùn, đất tundra.

Các kiểu thảm thực vật được phân loại dựa trên thành phần loài thực vật và đặc điểm sinh thái của thảm thực vật. Các kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất bao gồm: rừng mưa nhiệt đới, rừng nhiệt đới gió mùa, rừng ôn đới, rừng lá kim, thảo nguyên, xavan, hoang mạc, tundra.

Sự phân bố của các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật trên Trái Đất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Các nhóm đất khác nhau sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển của các kiểu thảm thực vật khác nhau.

Ý nghĩa của quy luật địa đới là gì?

Quy luật địa đới có ý nghĩa quan trọng đối với tự nhiên và xã hội loài người.

• Đối với tự nhiên: Quy luật địa đới ảnh hưởng đến sự phân bố của các thành phần tự nhiên trên Trái Đất, từ đó tạo nên sự đa dạng của cảnh quan tự nhiên.
• Đối với xã hội loài người: Quy luật địa đới ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế – xã hội của các quốc gia và vùng lãnh thổ. Các quốc gia và vùng lãnh thổ có điều kiện tự nhiên thuận lợi do nằm ở xích đạo hoặc gần xích đạo thường có nền kinh tế – xã hội phát triển hơn so với các quốc gia và vùng lãnh thổ nằm ở hai cực.

Quy luật địa đới là một quy luật quan trọng của địa lý tự nhiên. Quy luật này đã góp phần tạo nên sự đa dạng của cảnh quan tự nhiên trên Trái Đất và ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của tự nhiên và xã hội loài người.

Sự khác biệt giữa quy luật phi địa đới và quy luật địa đới là gì?

Chú thích:

• Các thành phần tự nhiên bao gồm: khí hậu, đất, nước, sinh vật, …
• Cảnh quan tự nhiên là tổng hòa của các thành phần tự nhiên trên một vùng lãnh thổ nhất định.

Kết luận:

• Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới là hai quy luật quan trọng của địa lý tự nhiên. Quy luật địa đới là sự phân bố của các thành phần tự nhiên và cảnh quan tự nhiên theo vĩ độ, còn quy luật phi địa đới giải thích sự phân bố của các thành phần tự nhiên và cảnh quan tự nhiên theo kinh độ và độ cao.

Quy luật địa đới là một trong những quy luật quan trọng nhất của địa lý tự nhiên. Quy luật này có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phân bố của các thành phần địa lý và cảnh quan địa lý trên Trái Đất, từ đó tác động đến sự phát triển của tự nhiên và xã hội loài người. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết của thoitietngaymai.